Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh trao bằng công nhận Di tích đặc biệt cấp quốc gia cho Trại giam tù binh cộng sản Việt Nam tại Phú Quốc (ảnh: T.H).

Trại giam tù binh cộng sản Việt Nam tại huyện đảo Phú Quốc được thực dân Pháp xây dựng năm 1953, tại thị trấn An Thới, có tên gọi là Nhà lao Cây Dừa, diện tích khoảng 40 ha. Trong chiến tranh Đông Dương có khoảng 14.000 chiến sĩ cộng sản Việt Nam bị Pháp giam giữ đưa về đây.

Sau 1954 chính quyền Mỹ - Ngụy tiếp tục sử dụng và mở rộng nhà tù này để giam giữ các chiến sĩ cộng sản. Đây là trại giam tù binh trung tâm toàn Việt Nam Cộng Hòa với tổng cộng 40 ngàn tù nhân, kể cả tù chính trị qua nhiều thời kỳ. Đây cũng là nhà tù khét tiếng về các hình thức tra tấn vô cùng dã man. Tù binh cộng sản bị giam giữ ở Nhà tù Phú Quốc đã phải chịu những hình phạt tra tấn như: Đóng đinh vào tay, chân, đầu; đốt dây kẽm cháy đỏ rồi đâm vào da thịt, đục răng, ném vào chảo nước sôi, thiêu sống, chôn sống… Tính từ tháng 6/1967 đến 3/1973, có hơn 4.000 người đã hi sinh và hàng chục ngàn người bị thương tật tàn phế ở trại tù này.

Việc công nhận Trại giam tù binh cộng sản Việt Nam tại Phú Quốc là Di tích quốc gia đặc biệt thể hiện sự quan tâm của Đảng và Nhà nước, cũng như sự tri ân sâu sắc đối với hơn 4.000 liệt sĩ anh hùng đã đấu tranh bất khuất và hy sinh vẻ vang tại Trại giam tù binh cộng sản Việt Nam/Phú Quốc và cũng là để ghi nhớ, tôn vinh hàng vạn tù binh cộng sản đã đấu tranh dũng cảm, kiên cường qua hai cuộc kháng chiến của dân tộc. Trại giam tù binh cộng sản Việt Nam tại Phú Quốc là di tích quốc gia đặc biệt đầu tiên của tỉnh Kiên Giang.

Mới đây, UBND tỉnh Kiên Giang cũng đã có văn bản đề nghị Hội đồng Di sản Văn hóa quốc gia, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xem xét đưa Di tích lịch sử Căn cứ U Minh Thượng vào danh mục xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt năm 2015. Nếu được công nhận, Kiên Giang sẽ có 02 di tích quốc gia đặc biệt./.

Thế Hạnh